Zo huisvest je konijnen en andere knaagdieren

Konijnen, cavia's, ratten en andere knaagdiertjes worden al jaren als huisdier gehouden. Ze zijn kleiner dan honden en katten dus vragen wat minder ruimte en nemen een kleinere hap uit het budget. Dat wil echter niet zeggen dat de inspanning om hen gelukkig en gezond te houden ook kan verminderen. Met enkele eenvoudige basisprincipes zet je snel een goede thuis op poten voor hen.

 

Het ideale binnenverblijf

De juiste match

Bedenk vooraf of knaagdieren goede huisdieren zijn voor je gezin. Veel soorten zijn namelijk niet echt geschikt voor kinderen. Zo zijn het meestal nacht- of schemerdieren en zullen ze minder actief zijn overdag - misschien net op het moment dat je kinderen met hen willen spelen. Omgekeerd maken ze veel lawaai wanneer mensen willen slapen. Daarnaast zijn veel van deze dieren prooidieren en vinden ze het eigenlijk niet zo fijn om opgepakt te worden. Een konijn en een hamster worden bijvoorbeeld veel minder graag geknuffeld, terwijl tamme ratten wel meer voelen voor een lift op de schouder van hun baasje. 

TIP
De meeste knaagdieren mag je niet alleen huisvesten. Ze hebben minimaal één maatje nodig. Hou hier dus rekening mee als je ratten, muizen, cavia's of konijnen wilt aanschaffen. Hamsters zijn een ander paar mouwen, bepaalde soorten kunnen absoluut niet overweg met soortgenoten of andere dieren. 
Let er uiteraard wel op dat je geen ongesteriliseerde mannetjes en vrouwtjes samen zet!

Omhoog of omlaag?

Voor je aan het binnenverblijf begint, zoek je best ook op wat het knaagdier dat je in gedachten hebt, precies verkiest. Zo zoeken hamsters en konijnen het liever lager in tunnels en holletjes onder de bodembedekking terwijl ratten liever de hoogte in klimmen. 

 

Konijnen

De tijd dat konijnen apart in een klein hokje vlogen in een verloren hoek van de tuin, is voorbij. Ze hebben meer ruimte nodig dan een vierkante meter en geef toe, een actief huisdier is ook veel leuker om naar te kijken.

Binnen

De meeste rassen kunnen perfect buiten wonen mits de juiste voorzieningen, maar sommige soorten kunnen door hun vacht niet buiten blijven en hebben een plekje binnenshuis nodig. Meestal krijgen ze een kamer ter beschikking of mogen ze geregeld vrij rondlopen in het hele huis, met een eigen slaaphok als thuisbasis. Dat slaaphok rust je uit met een dikke laag absorberende, stofvrije bodembedekking zoals hennepvezel en bijvoorbeeld zachte dekentjes. Idealiter plaats je het wat omhoog van de grond, want tocht is niet goed voor de dieren. 

Om konijnen gelukkig te houden, moeten ze een soortgenoot hebben. Daarnaast moet je zorgen voor een speelruimte met stimulerende elementen zoals voedselpuzzels en allerlei tunnels en holletjes waar ze in kunnen kruipen. Denk er ook aan dat konijnen weinig grip hebben op bijvoorbeeld houten vloeren, dus een tapijt kan praktisch zijn. 

Deze dieren moeten altijd vers water en hooi ter beschikking hebben. Dat kan je aanvullen met kruiden, verse groenten en korrels.

TIP
De naam zegt het zelf - knaagdieren hebben allerhande materiaal nodig om op te knabbelen. Hun tanden blijven namelijk doorgroeien en zonder knaagmateriaal slijten die niet af. Dit kan ernstige gezondheidsproblemen opleveren voor je huisdier. Geef het dan ook altijd knaaghout, hooi, speciale knaagsnacks enz. 

Buiten

Hebben je konijnen een permanente residentie buiten, dan hebben ze een goed geïsoleerd nachthok nodig dat je kan afsluiten voor hun veiligheid. Van daaruit moeten ze aan water en hooi kunnen geraken. Je kan rond het nachthok een ren afzetten met draad die je rondom rond zet, maar ook een kleine meter ingraaft. In het geval van stevige knagers is kippengaas niet voldoende! Optimale bescherming is ook denken aan een overgespannen net dat roofvogels tegenhoudt, zeker als je niet zelf buiten bij je konijnen bent. 

De aard van het beestje is om tunnels te graven, dus het is wel leuk voor hen om ergens midden in je ren een aardeheuveltje te maken waar je ofwel zelf tunnels in maakt met bijvoorbeeld oude sanitaire buizen of waar je hen zelf in laat 'bouwen'. Let erop dat je onderaan metaalgaas hebt voorzien, anders zullen je huisdieren een heuse prison break houden. 

TIP
Konijnenmest is goede mest voor je planten of kan perfect op de composthoop.

Voor je eigen gemak kan je het nachthok op tegels of beton zetten. Dat is makkelijker schoon te maken en het zorgt er ook voor dat de nagels van je konijnen kunnen afslijten. 

Beplanting is leuk, zeker als de dieren er kunnen op knagen. Wees er dan vooral zeker van dat je geen giftige planten gebruikt. Bovendien zorgt wat groen ook voor schuil- en schaduwplekken want konijnen kunnen niet goed tegen hoge temperaturen. 

Is je volledige tuin goed afgesloten? Dan kan je je konijnen zo africhten dat ze vrij loslopen in je tuin en 's avonds of wanneer je dat vraagt, terugkeren naar hun slaaphok in de ren. 

TIP
Informeer je bij de dierenarts over de vaccinaties die je knaagdieren moeten krijgen, zeker als ze een buitenverblijf hebben!

 

Cavia's

De lijn van konijnen mag je min of meer doortrekken naar cavia's omdat ze gelijkaardige noden hebben. Gelijkaardig, maar niet hetzelfde. Je ziet wel vaker dat beide soorten samen in één verblijf gehuisvest worden, hoewel dat niet altijd een goed idee is. Bij ruzies kunnen zware verwondingen voorkomen. Zet je beide soorten samen, zorg dan voor een heel grote ren zodat de dieren elkaar kunnen ontlopen.

Let ook op, cavia's zijn gevoelig voor temperatuurschommelingen. De optimale temperatuur ligt tussen 18 en 21 graden Celsius. Ze kunnen niet goed tegen hitte en tocht.  

Ze zijn ook wat stressgevoeliger dus probeer ze in een rustige plek in je huis of tuin te herbergen. Om die reden is het ook zeer belangrijk ze voldoende te beschermen tegen roofdieren met een fijnmazige omheining en een net om de ren mee te overspannen. Voorzie enkele schuilnestjes met voedsel zodat de cavia's kunnen foerageren.

 

Muizen en ratten

Hoewel je zou denken dat de één gewoon een kleinere versie is van de ander, zijn er toch belangrijke verschillen tussen ratten en muizen waardoor je ze niet samen kan houden. Niet in het minst omdat ratten muizen zullen aanvallen of zelfs doden als je ze samen opsluit in een kooi. De voornaamste reden hiervoor is dat beide dieren in het wild concurrenten van elkaar zijn. 

De uitrusting voor beide is nagenoeg hetzelfde, maar de rattenkooi moet uiteraard groter, sterker en robuuster zijn. En waar ratten graag klimmen, graven muizen liever holletjes. 

Voor muizen voorzie je een bak in transparant kunststof of glas, met een minimale afmeting van 100x40x50 cm voor een koppel muizen en een deksel in metalen of kunststof gaas. Muizen zijn prooidieren en moeten zich dus kunnen verstoppen. De diertjes hebben een dikke laag stofvrij strooisel nodig waarin ze kunnen graven. Je kan dierenhuisjes, wc-rolletjes en boomstronkjes half begraven zodat ze ondergronds kunnen gaan. Daarnaast voorzie je ook een aantal nestjes met nestmateriaal en verstopplekken zoals boomstronken, mandjes, huisjes enz. Met takken en touw kan je een klimparcours maken en in een looprad kunnen de diertjes hun energie kwijt. 

Zorg voor verrijking met voedselpuzzels en knaagmateriaal, geef voldoende vers voer en vers water. Let op dat het drinkbakje niet te diep is en gebruik ook flessen met een metalen drinktuit. Een plastic versie kan kapotgebeten worden. 

Hoe slimmer, hoe meer je moet voorzien

In het geval van ratten moet je alles groter en hoger aanpakken. Er zijn grote traliekooien in de handel verkrijgbaar waar al meerdere verdiepingen voorzien zijn zodat de ratten kunnen klimmen. Verrijking is heel belangrijk voor deze dieren omdat ze heel slim zijn. Vervelen ze zich, dan zullen ze kattenkwaad uitsteken en mentale problemen krijgen. Het voordeel van hun intelligentie is dat je ze ook heel wat kan leren. Dat gaat van zindelijk zijn tot een mini-agilityparcours lopen. Qua huisdier zijn tamme ratten dan ook een goede keuze. 

Takken, buisjes, tunnels, hangmatten, loopwielen, mandjes... Hoe meer spullen je in je rattenkooi voorziet, hoe fijner de bewoners dat zullen vinden. Op de bodem hoort uiteraard wel nog een dikke laag bodembedekker en in de toiletten voorzie je zand of kattenbakvulling. 

Zorg dat er genoeg voer en vers water is voor iedereen en wees creatief met voedselpuzzels om verveling tegen te gaan. 

TIP
De meeste knaagdieren kunnen afgericht worden om hun behoefte te doen op een vaste plaats. Je kan deze knaagdiertoiletten in de winkel kopen of zelf voorzien door een bakje in makkelijk af te wassen materiaal in de kooi te plaatsen en te vullen met bijvoorbeeld kattenbakvulling. Leg beplaste bodembedekking en enkele keuteltjes in het toilet, zodat de dieren kunnen leren dat ze daar hun behoefte moeten doen. 

Enzymatische reinigers tegen geurtjes

Stoffen nestjes, hangmatten en tapijtjes kunnen in de wasmachine (idealiter met een scheut azijn om urine af te breken) en alle plastic of porseleinen bakjes, huisjes en tunnels moeten met enzymatische reiniger gewassen worden. Sla niets over, ook de bak of tralies zelf niet - zeker bij ratten of muizen die geen zindelijkheidstraining gehad hebben. 

Houten voorwerpen zullen de geur - zeker na lange tijd - opnemen en krijg je moeilijker proper. Knaagtakken zijn belangrijk en moeten altijd aanwezig zijn, maar houten huisjes of ladders dien je na verloop van tijd te vervangen. 

 

Hamsters

Verzeker je er eerst van dat je een soort hamster aanschaft die is toegelaten in België. Qua voorzieningen kan je vertrekken vanuit de opzet voor muizen. Een grote bak met een groot aantal schuilplaatsen, een loopwiel en een dikke laag bodembedekker van minimum 20 cm om in te graven - daar maak je een hamster al blij mee. Ze vinden het enig om nesten te maken, dus geef je hen een hoop verschillende soorten nestmateriaal om hun verblijf mee in te richten. 

Hamsters houden van rust, dus een rustige plek en schuilholletjes waar je hen met rust laat, stellen ze erg op prijs. Ze worden niet graag opgepakt en de meeste soorten zijn ook eerder solitaire dieren. Foerageren doen ze zeer graag, dus baseer de verrijking van de kooi daar op. Let op, deze diertjes leggen een voorraad aan, dus controleer regelmatig of er geen bedorven voer in het verblijf verborgen zit. 

Opgepast, hamsters kunnen in een winterslaap gaan bij lage temperaturen (onder 10°C). Hoewel dit een natuurlijk proces is, zijn hamsters in gevangenschap vaak niet goed voorbereid op een winterslaap en zou je huisdier dit waarschijnlijk niet overleven. Zorg dus voor een constante temperatuur van 18 à 20 graden. 

 

Gerbils

Deze knaagdieren zijn niet meteen voor beginners. Het zijn echte gravers en hebben een grote, diepe bak nodig met een dikke laag bodembedekking en daarin allerhande tunnels en huisjes. Ze doen ook niets liever dan hun eigen tunnels graven. Wanneer je een ondergrondse schuilplaats tegen de wand van het verblijf zet, kan je de diertjes nog zien zitten. 

Om hun vacht te verzorgen, nemen gerbils graag een zandbad. Je kan geschikt zand vinden in de dierenspeciaalzaak. Ververs het regelmatig om je diertjes in topconditie te houden. Verstop ook regelmatig voer en snacks in het verblijf zodat de gerbils gestimuleerd blijven om te graven. 

Let op, gerbils zijn eigenlijk woestijndieren dus je kan ze niet buiten houden. Ze hebben een constante temperatuur nodig tussen 20 à 24 graden Celsius en verdragen geen hoge luchtvochtigheid. 

 

Conclusie

Niet alle knaagdieren zijn geschikt als huisdier. Zorg er dus zeker voor dat je je op voorhand goed informeert of je het dier van jouw keuze ook daadwerkelijk goed kan verzorgen. Veel soorten leven al niet lang (gemiddeld 2 tot 4 jaar voor muizen, ratten en hamsters of gemiddeld 4 tot 10 jaar voor cavia's en konijnen) dus dan zorg je er beter voor dat het een rijk en zo gezond mogelijk leven is.