Alles over kippenhokken en kippenrennen
Kippen zijn leuke huisdieren: ze brengen leven in de brouwerij, leggen eitjes, ruimen etensresten op en helpen een pootje mee in je tuin. Met een fijn hok en een veilige ren krijg je gelukkige kippen dus we leggen uit hoe je dat in enkele stappen voor mekaar krijgt.
Ruimte voor kippen
Je toom samenstellen
Er is een verschil tussen sierkippen en legkippen en ook jij moet op voorhand weten hoeveel tijd en aandacht je aan je toom kippen wil besteden. Vind je de vogels leuk om naar te kijken, wil je ermee fokken of shows doen, wil je ze vooral voor hun eieren... Dat bepaalt al in grote mate welke rassen voor jou in aanmerking komen.
Bepaalde soorten zijn gevoeliger en hebben meer gefinetunede levensomstandigheden nodig, terwijl anderen meer tegen een stootje kunnen. Ook het aantal eieren dat gelegd wordt, verschilt van ras tot ras. De ene soort is ook al groter dan de andere, wat van belang is wanneer je je nachthok en legnesten op punt wil stellen.
Een haan of niet?
Wanneer je kuikens wil fokken, heb je uiteraard een haan nodig. Maar ook zonder de bedoeling te fokken, is een haan een fijne toevoeging aan een toom kippen. Niet alleen zal hij bescherming bieden tegen gevaren, ook binnen de kippenfamilie bewaart hij orde en rust. Een goed opgevoed exemplaar zal overigens geen agressief gedrag vertonen naar mensen en de beste hapjes voor zijn kippendames bewaren.
Het enige probleem is uiteraard het gekraai. Woon je in een woonwijk waar alles dicht bij mekaar is gebouwd, dan voeg je beter geen haan toe in je kippenren want de buren zullen dat niet op prijs stellen.
Het kippenhok
Kippen scharrelen het liefste buiten rond, maar voor de nacht en om hun eieren te leggen, hebben ze een veilige, beschutte plaats nodig. Die kan je kant-en-klaar kopen of zelf bouwen.
Locatie
Kies een droge, beschutte plek uit de buurt van wind en direct zonlicht. Tenzij je bomen of struiken in de buurt hebt die kunnen voorkomen dat het hok in de zomer een oven wordt of het kippenhuis beschermen tegen hevige neerslag zoals hagel. Kippen kunnen wel tegen een stootje, maar ze moeten ten alle tijde beschutting hebben.
Het kippenhuis mag niet rechtstreeks op de grond staan. Niet alleen creëer je zo een isolerende luchtlaag onder het hok, vocht uit de bodem kan op die manier niet in het hout trekken. Maak het jezelf makkelijk en leg enkele tegels of een betonplaat onder het hok, dat is makkelijk schoon te maken.
Zet het hok niet té ver van je huis af, zodat je engagement en enige waakzaamheid blijft behouden. Een grotere afstand tot het hok betekent een langere wandeling met voer/water, schoonmaakspullen, eieren enz. Bovendien heb je je dieren minder in de gaten als er iets fout gaat en worden ze minder tam.
Kies ook een plaats waar je makkelijk omheining kan voorzien om de ren te maken.
ROOFDIERPROOF OMHEINING
Het is in je eigen voordeel en dat van je kippen om de kippenren roofdierproof te maken. Vossen, marters, buizerds enz. maar ook loslopende honden en katten lusten wel eens een kip. Zeker als ze op een presenteerblaadje wordt aangeboden.
Tegen vijanden van bovenaf kan je je ren overspannen met een net of volièregaas. Ben je echt niet in de mogelijkheid de hele ren te overdekken, voorzie dan begroeiing of schuilplaatsen.
De omheining moet uiteraard hoog genoeg zijn (minimum 180 à 200 cm om vossen tegen te gaan) en kan je bovenaan naar buiten ombuigen in een hoek van 30 graden. Dat maakt je omheining zeer moeilijk beklimbaar.
Onderaan graaf je de draad zo'n halve meter in én langs buiten leg je een rand van betontegels tegen de omheining aan zodat niemand zich naar binnen kan graven.
Geschikte materialen
In het algemeen wordt een kippenhok uit hout gemaakt - dat is ook makkelijker te realiseren als DIY-project. Het is veelzijdiger dan een kunststof hok en ziet er over het algemeen mooier uit. Bovendien isoleert het beter en is het een natuurlijk materiaal. Is er eens iets kapot, dan kan je makkelijk zelf planken vervangen.
Het nadeel van hout is dat het vochtgevoelig is en bloedluizen er wel goed gedijen.
Bij kunststof heb je het voordeel dat het materiaal vochtbestendiger is en minder vaak bloedluizen herbergt. Qua nadeel zal een pvc-hok minder goed ademen en is er moeilijker schade te herstellen.
Een tussenoplossing kan zijn om zelf een hok te bouwen met houtcomposiet.
TIP
Bedenk of je het (nacht)hok kan isoleren. Het is beter voor je kippen én de eitjes die er liggen dat er geen te grote temperatuurschommelingen zijn.
Nachthok
De vuistregel is minimum 0,5 m² te voorzien per kip (formaat van een gewone legkip) in het nachthok. Hun wildere voorouders sliepen voornamelijk in bomen, dus denk eraan dat je kippen graag op een zitstok slapen. Voorzie er dus voldoende om al je vogels een plekje te geven. In een toom heerst ook een bepaalde rangorde. Plaats je stokken dus op verschillende hoogtes en niet te dicht bij mekaar. Je kan ook variëren in de dikte ervan - zeker als je verschillende rassen door mekaar hebt óf gewoon takken uit je tuin gebruiken.
Let op, ventilatie in het hok is zeer belangrijk! Zoals gezegd kunnen kippen niet goed tegen tocht, maar er moet wel luchtcirculatie in het hok zijn. Zeker in de winter, wanneer de adem van de kippen condens veroorzaakt die kan bevriezen, moet die condens afgevoerd kunnen worden. Ventilatiegaten of een ventilatierooster bovenaan de wanden van het hok zijn dus essentieel.
AFSLUITEN OF NIET?
Om je kippen te beschermen tegen roofdieren, tijdens extreem weer of gewoon om een goed overzicht te houden, kan je 's avonds het kippenhok afsluiten. Vergeet uiteraard niet om je vogels 's ochtends weer uit het hok en in de ren te laten. Zie je het niet zitten om vroeg uit je bed te komen zodat je het poortje kan open doen? Dan kan je het jezelf makkelijker maken met een automatische kippendeur. Basismodellen werken met een lichtsensor die de deur opent wanneer er daglicht geregistreerd wordt en sluit bij valavond. Bij geavanceerdere modellen kan je zelf bepalen wat de lichtsterkte moet zijn óf je kan een timer instellen. Hoewel er al automatische poortjes zijn die op batterijen en zonne-energie werken, voorzie je meestal ergens een stroombron. Wil je het neusje van de zalm? Dan zijn er kippendeuren die een alarm laten afgaan wanneer iets of iemand het deurtje wil open forceren - al dan niet met een lamp die aan schiet wanneer iets of iemand voor de sensor passeert. 
Bodembedekking
Iedereen heeft wel een voorkeur voor een bepaald type bodembedekking en uiteraard kan jij nagaan welke bedekker het beste werkt in jouw kippenhuis. Is het schoonmaken van je stal of hok een eenvoudig klusje dat in een handomdraai gedaan is, dan zul je er minder tegenop zien. Ook je kippen zullen een bepaalde voorkeur hebben, houd hier rekening mee.
Het belangrijkste is dat de bodembedekking goed absorbeert zodat er geen natte plekken ontstaan waarin bacteriën het enorm naar hun zin hebben. Heb je een kleiner hok, dan gebruik je een bedekker die veel vocht opneemt, zoals hennepvezel of vlas, met bijvoorbeeld in de legnesten een strobedje. Heb je een groter hok of een stal of schuur waarin de kippen verblijven, dan wordt soms ook turf of (breek)zand gebruikt. Mixen kan - zeker in het beginstadium - ook een goed resultaat leveren. Een droge bodem is key.
Afhankelijk van hoeveel kippen je hebt, zal je regelmatig de kippenmest, uitgevallen veren, kapotte eieren enz. moeten weghalen om een proper hok te blijven garanderen. Kippenmest is wel een uitstekende toevoeging op de composthoop!
EEN ZANDBAD
Of je nu een grotere stal hebt waar de kippen in wonen of een ren met daarin een slaaphok, een zandbad moet ook deel uitmaken van 'het meubilair'. Je kan een kleinere bak vullen met zand en diatomeeënaarde of in een schuur een stuk afboorden met snelbouwers en daar een mix van zand in doen. Je kippen nemen zeer graag een zandbad en het helpt hen parasietvrij te blijven.
De legnesten
Om hun eitjes te kunnen leggen hebben deze dames een rustig plekje nodig waar ze niet gestoord worden. Niet door roofdieren maar zelfs niet door hun eigen hokgenoten. Zorg ervoor dat je voldoende legnesten hebt zodat elke kip een vrije plek heeft en rustig kan leggen.
Een goed legnest geeft de kip wat privacy, dus je maakt bakjes van ongeveer van 30 bij 30 cm met een hoogte van ongeveer 40 cm (standaard rassen) en installeert die in een donkerder plekje van je hok of stal. Bedek de bodem met wat zachter materiaal en zorg dat je alles regelmatig schoonmaakt.
Water- en voervoorzieningen
Kippen zijn op zich dankbare diertjes die met een eenvoudige graanmix, wat fruit en groenten, eiwitten en wat ze buiten opscharrelen al goed gedijen. Daarnaast kan je hen ook heel veel etensresten doorspelen die anders in het gft zouden belanden. De voeding kan je voorzien in een graansilo, voederemmer of trogje als je een stal hebt. Fruit, groenten en eiwitten zoals meelwormen en dergelijke kan je eventueel via voedselpuzzels voorzien zodat je kipjes verrijking hebben.
Zet ook altijd een kom of schaal met grit (ook bekend als oesterschelpen of schelpengrit) of maagkiezel. Dit levert calcium voor de productie van eierschalen.
Let op! Ratten en muizen zijn een groot probleem als je zorgeloos omspringt met je kippenvoer. Laat nooit eten op de grond liggen en houd alle voorraden afgesloten in voertonnen. Indien mogelijk, leer je kippen eten uit automatische voerbakken met een klepje waar ze op moeten gaan staan zodat het deksel van de voerbak open gaat. Ratten en muizen wegen vaak te weinig om het pedaal voldoende in te drukken. Een andere optie is om zelf een constructie te maken met pvc-buizen die je 's avonds gemakkelijk kan afsluiten met een dop.
Zorg ervoor dat je kippen altijd vers water ter beschikking hebben. Een makkelijke manier is om op verschillende plaatsen in de ren en in het hok of de stal waterklokken te plaatsen. Vul deze regelmatig bij en houd ze goed schoon!
Let op, in de winter kan het water bevriezen dus moet je het water binnen zetten in de stal of kan je een verwarmingselement onder de waterklok zetten.
In de zomer zet je extra schalen of bakken water buiten zodat de kippen meer kunnen drinken en door water kunnen waden om af te koelen. Zorg dat de bakken niet te diep zijn zodat je vogels niet verdrinken.
Samenhokken
Kippen kunnen gezellig samen leven met andere diersoorten, mits je hen daar aan laat wennen. Het zijn bazige dieren die niet zonder slag of stoot hun voedsel of fijne ligplekjes zullen delen. Maar mits een goede opvoeding en voldoende ruimte en voorzieningen, kan je kippen samen houden met bijvoorbeeld eenden, ganzen, konijnen of andere neerhofdieren.
Eenden
Een logische huisgenoot voor kippen, is de Indische loopeend. Het zijn makkelijke vogels die slakken in je tuin aanpakken en weinig terugvragen. Ze stellen een schuilplaats op prijs, maar in tegenstelling tot kippen, slapen ze gewoon in nesten op de grond. Dus een afgeschermd plekje in een kippenschuur of -stal is voor hen zeker in orde. Ze eten ook voeding uit graansilo's of voerbakken en moeten zeker de kans krijgen om te grazen.
Hoewel het strikt gezien niet moét, is het heel fijn voor je eenden als je hen een vijver of een zwemplas kan geven. Heb je geen plek, tijd of zin om een volledige vijver te voorzien, dan is bijvoorbeeld een oude badkuip of kinderbadje ook al heel leuk voor hen om in te ploeteren. Bovendien houden ze zo hun verenpak gezond.
